I. Đối với sinh viên năm nhất:
1) Đời sống sinh hoạt (ăn ở & môi trường mới)
| Lĩnh vực |
Điều cần hướng dẫn |
Gợi ý cụ thể |
| Ăn ở |
Quản lý tài chính & Ăn uống hợp lý |
Lập ngân sách hàng tuần/tháng. Ưu tiên tự nấu ăn hoặc chọn bữa ăn dinh dưỡng. PHCN là ngành cần thể lực và sự minh mẫn. |
| |
Môi trường sống |
Nếu ở ký túc xá, thiết lập quy tắc chung với bạn cùng phòng. Nếu thuê ngoài, ưu tiên an ninh, gần trường/bệnh viện thực tập. Chuẩn bị các vật dụng y tế cá nhân cơ bản (dán cơ, băng gạc, dụng cụ sơ cứu nhỏ). |
| Giao thông |
Di chuyển an toàn & hiệu quả |
Tìm hiểu các tuyến xe buýt/phương tiện công cộng đến trường và các cơ sở y tế lớn. Luôn đảm bảo an toàn giao thông. |
| Môi trường mới |
Làm quen với trường/khoa |
Khuyến khích tham gia tuần sinh hoạt công dân, đi dạo một vòng quanh trường, tìm hiểu các phòng ban chức năng (Phòng Đào tạo, Thư viện, Hội Sinh viên). |
2) Quản lý thời gian hiệu quả
- Sử dụng công cụ: Hướng dẫn các em dùng lịch (sổ tay) để ghi lại thời khóa biểu, hạn chót nộp bài, và lịch trực/thực hành (sau này).
- Quy tắc 30 phút/1 giờ: Dành một khoảng thời gian cố định mỗi ngày (ví dụ: 1-2 giờ) cho việc tự học và xem lại bài vở. Không để dồn đến cuối tuần.
- Cân bằng: Lên kế hoạch cho cả việc học, ngủ (rất quan trọng cho sức khỏe), và các hoạt động xã hội.
3) Phương pháp Học tập đại học
- Tư duy phản biện (Critical Thinking): Khuyến khích các em không chỉ ghi nhớ mà phải hiểu vì sao một kỹ thuật PHCN lại hiệu quả. Đặt câu hỏi cho giảng viên.
- Tập trung vào nền tảng: Năm nhất là năm học các môn cơ sở: Giải phẫu, Sinh lý, Bệnh học cơ sở. Đây là "ngôn ngữ" của ngành Y. Phải nắm vững để hiểu các môn chuyên ngành sau này (Vật lý trị liệu, Hoạt động trị liệu, Ngôn ngữ trị liệu).
- Học theo nhóm: Lập nhóm học tập để thảo luận, chia sẻ tài liệu và cùng nhau thực hành kỹ thuật cơ bản.
4) Phát triển cá nhân và các mối quan hệ
-
- Giảng viên/Mentor: Chủ động gặp gỡ, xin lời khuyên từ giảng viên chuyên môn.
- Sinh viên khóa trên: Tìm kiếm "anh chị" khóa trên (Senior) để hỏi kinh nghiệm học tập, thi cử và thực tập.
- Bạn bè: Xây dựng mối quan hệ bạn bè tốt, hỗ trợ nhau cả trong học tập lẫn đời sống.
- Tham gia hoạt động ngoại khóa:
- Khuyến khích tham gia Hội/Câu lạc bộ Sinh viên PHCN để tìm hiểu thêm về ngành, tổ chức các hoạt động cộng đồng và thực hành kỹ năng giao tiếp.
- Tuy nhiên, phải có chọn lọc để không ảnh hưởng đến việc học chính.
- Tự chăm sóc sức khỏe tinh thần (Self-care):
Tóm lại, đối với sinh viên năm nhất:
-
- Các bạn thường bỡ ngỡ với việc tự học, lo lắng về môn học, so sánh và lo lắng về nghề nghiệp sau ra trường, chưa ổn định tư tưởng để theo đuổi môn học, cần giải thích rõ về môn học, mức độ khó khăn của môn học, cơ hội nghề nghiệp, cơ hội học hành lên cao và thăng tiến, vai trò của việc học ngoại ngữ và ứng dụng công nghệ thông tin trong môn học;
- Các bạn thường không biết cách quản lý tiền bạc, quản lý thời gian, thường bị ảnh hưởng lôi kéo vào các hoạt động phi pháp như cờ bạc qua mạng, truyền đạo trái phép, dụ dỗ tham gia vào các hội nhóm lừa đảo trên mạng mà không hay biết, tham gia bình luận các FB gây ảnh hưởng đến chính trị và an ninh xã hội. Cần hướng dẫn cho các bạn hiểu được những vấn đề nêu trên để các bạn cảnh giác;
II. Nhiệm vụ của cố vấn và hỗ trợ học tập đối với sinh viên chuyên ngành Phục hồi chức năng:
1) Người cố vấn học tập (Tutor) là người đồng hành với sinh viên xuyên suốt quá trình đào tạo:
- Hướng dẫn sinh viên xây dựng kế hoạch học tập cá nhân theo từng học kỳ, từng năm.
- Giải thích chương trình đào tạo PHCN, cấu trúc học phần:
- Giải phẫu chức năng – sinh lý ứng dụng
- PHCN thần kinh, cơ xương khớp, tim, phổi
- Hoạt động trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, dụng cụ chỉnh hình…
- Hỗ trợ sinh viên phương pháp học tập đặc thù y học – PHCN: học theo ca lâm sàng, học dựa trên vấn đề (PBL), tự học có hướng dẫn.
- Theo dõi kết quả học tập, nhắc nhở – hỗ trợ sinh viên học lực yếu, nguy cơ học lại/học kéo dài.
2. Hỗ trợ rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp PHCN
Đây là điểm đặc thù rất quan trọng của sinh viên PHCN:
- Định hướng cho sinh viên về:
- Kỹ năng đánh giá chức năng (ICF, FIM, Barthel…)
- Kỹ năng lập kế hoạch can thiệp PHCN
- Kỹ năng giao tiếp trị liệu với người bệnh, gia đình
- Nhấn mạnh y đức – đạo đức nghề PHCN:
- Tôn trọng người khuyết tật, hướng dẫn cách giao tiếp với người bệnh, người khuyết tật, phải luôn có ý nghĩ tôn trọng người khuyết tật, không phân biệt đối xử
- Chăm sóc toàn diện, lấy người bệnh làm trung tâm
- Hướng dẫn sinh viên chuẩn bị đi thực tập lâm sàng:
- Tác phong làm việc, hồ sơ bệnh án PHCN, nội quy bệnh viện
- Ứng xử trong môi trường bệnh viện – Trung tâm PHCN
- Công tác kiểm soát nhiễm khuẩn và phân loại rác thải y tế
3. Tư vấn tâm lý – hỗ trợ cá nhân
Sinh viên ngành PHCN thường chịu áp lực học tập + lâm sàng, tutor cần:
- Lắng nghe, nắm bắt khó khăn tâm lý, stress học tập, đặc biệt trong giai đoạn:
- Thực tập lâm sàng dài ngày
- Tiếp xúc với bệnh nhân nặng, khuyết tật nặng
- Phát hiện sớm các vấn đề: chán học, bỏ học, mất định hướng nghề nghiệp.
- Kết nối sinh viên với:
- Phòng công tác sinh viên
- Bộ phận tư vấn tâm lý (nếu có)
4. Định hướng nghề nghiệp và phát triển lâu dài
Tutor đóng vai trò người dẫn đường nghề nghiệp:
- Tư vấn các hướng phát triển nghề PHCN:
- Làm việc tại bệnh viện, trung tâm PHCN
- PHCN cộng đồng
- Nghiên cứu – giảng dạy
- Học sau đại học (CKI, CKII, ThS, TS)
- Chuẩn năng lực nghề nghiệp PHCN
- Cơ hội việc làm trong và ngoài nước
- Tham gia nghiên cứu khoa học
- Hoạt động chuyên môn, hội nghề nghiệp
5. Quản lý và kết nối giữa sinh viên – Nhà trường
Người cố vấn học tập (Tutor) là cầu nối quan trọng:
- Phổ biến kịp thời quy chế đào tạo, thi cử, học vụ.
- Tổng hợp ý kiến, nguyện vọng của sinh viên phản ánh với:
- Khoa/Bộ môn PHCN
- Phòng đào tạo
- Tham gia đánh giá rèn luyện – ý thức học tập của sinh viên.
6. Đặc thù đối với tutor ngành Phục hồi chức năng
Người cố vấn học tập ngành PHCN cần:
- Có nền tảng chuyên môn PHCN vững vàng, hiểu thực tế lâm sàng.
- Hiểu mô hình ICF – phục hồi chức năng toàn diện – liên ngành.
- Có kỹ năng sư phạm, giao tiếp, thấu cảm.
- Là tấm gương về đạo đức, tác phong và tinh thần phục vụ người bệnh.
Tóm lại : Người cố vấn học tập cho sinh viên PHCN không chỉ là người quản lý học tập, mà là người đồng hành – định hướng – hỗ trợ phát triển toàn diện năng lực nghề phục hồi chức năng.